จิตรกรรมฎีกาพาหุง ศาลาการเปรียญวัดชีปะขาว อําเภอบางปลาม้า จังหวัดสุพรรณบุรี
Date
2023-05-03
ISBN
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Resource Type
Article
Publisher
Journal Title
จิตรกรรมฎีกาพาหุง ศาลาการเปรียญวัดชีปะขาว อําเภอบางปลาม้า จังหวัดสุพรรณบุรี
Recommended by
Abstract
ฎีกาพาหุง หรือพุทธชัยมงคลคาถา หรือบทสวดพาหุงมหากา เป็นชื่อพระคาถาในพระพุทธศาสนา ใช้สวดสรรเสริญ ชัยชนะ 8 ประการที่พระสมณโคดมทรงมีเหนือมนุษยและอมนุษย์ กิจกรรมดีก่า ผ้าหุ้มเป็นภาพเล่าเรื่องชัยชนะครั้งสำคัญของพระพุทธองค์ตามบทสวดดังกล่าว ในพุทธประวัติพระพุทธองค์ทรงชนะมารหลายครั้ง แต่ชัยชนะครั้งสำคัญและยิ่งใหญ่ที่นักปราชญ์ส่วนใหญ่นับรวม 8 ครั้ง ได้แก่ ครั้งที่หนึ่ง เมื่อครั้งพระพุทธองค์ทรงชนะพญามาร ครั้งที่สอง ทรงชนะอาฬวกยักษ์ ครั้งที่สาม ทรงชนะช้างนาฬาคิรี ครั้งที่สี่ ทรงชนะองคุลิมาล ครั้งที่ห้า ทรงชนะนางจินจมานวิกา ครั้งที่หก ทรงชนะสัจจกะนิครนถ์ ครั้งที่เจ็ด ทรงชนะพระยานาคนันโทปะนันทะ และครั้งที่แปด ทรงชนะพระพกาพรหม กิจกรรมดีก่าผ้าห้วงที่ปรากฏในศิลปกรรมไทยตามวัดต่าง ๆ มักเล่าเรื่องชุดชัยชนะครั้งสำคัญครบ 8 ครั้ง โดยถ่ายทอดหนึ่งเรื่องหนึ่งฉาก
ภาพวาดมีทั้งที่วาดบนผนังพระอุโบสถระหว่างบานหน้าต่าง หรือวาดไว้บนแผ่นไม้ประดับอาคาร แต่จิตรกรรมฎีกาพาหุงที่ศาลาการเปรียญวัดชีปะขาว มีความแตกต่างไปจากวัดอื่น ๆ คือ เขียนเล่าเรื่องฎีกาพาหุงอย่างละเอียด บางเรื่องขยายเนื้อความหนึ่งเรื่องออกมามากกว่าหนึ่งฉาก หรือมีการแทรกเนื้อความตอนท้ายของฎีกาพาหุงตอนอื่น ๆ นอกจากนี้ ยังเพิ่มชัยชนะอีกครั้งหนึ่งคือ ชัยชนะที่พระพุทธองค์ทรงมีต่อสุนทรีปริพาชิกา ซึ่งฎีกาพาหุงบางสำนวนนับเป็นชัยชนะอีกครั้งหนึ่งที่เพิ่มเติมจากชุดฎีกาพาหุง 8 ครั้ง
Description
Keywords
Citation
วารสารวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. ปีที่ 16 ฉบับที่ 1 (มกราคม-มิถุนายน 2568), หน้า 95-117.