การพัฒนาลวดลายจากงานสังคโลกเพื่อประยุกต์ใช้ในการออกแบบผลิตภัณฑ์
Date
ISBN
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Resource Type
Publisher
Views
Views3
Usage analytics
Journal Title
การพัฒนาลวดลายจากงานสังคโลกเพื่อประยุกต์ใช้ในการออกแบบผลิตภัณฑ์
Authors
Recommended by
Abstract
งานวิจัยเรื่อง การพัฒนาลวดลายจากงานสังคโลกเพื่อประยุกต์ใช้ในการออกแบบผลิตภัณฑ์มีวัตถุประสงค์การวิจัยเพื่อ 1) ศึกษาประวัติและความเป็นมาของสังคโลก 2) ศึกษาและวิเคราะห์รูปแบบ ลวดลาย สี และองค์ประกอบอื่นๆ ของสังคโลกตามแหล่งพิพิธภัณฑ์สำคัญ 3) พัฒนารูปแบบ ลวดลาย สี และองค์ประกอบอื่นๆ จากงานสังคโลกและนำไปประยุกต์ใช้ในงานออกแบบผลิตภัณฑ์จำนวน 3 กลุ่ม ได้แก่ ผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกให้กับพิพิธภัณฑ์ ผลิตภัณฑ์ตกแต่งบ้าน และการออกแบบบรรจุภัณฑ์สินค้าท้องถิ่นหรือสินค้า OTOP ให้กับผู้ประกอบการในจังหวัดสุโขทัย สรุปผลการวิจัยสรุปผลตามลำดับขั้นตอนและวัตถุประสงค์ ดังนี้ 1) สังคโลกหมายถึงเครื่องปั้นดินเผาที่ถูกผลิตจากแหล่งเตาในอาณาจักรสุโขทัยราวพุทธศตวรรษที่ 19 ถึงต้นพุทธศตวรรษที่ 22 ต้นกำเนิดและพัฒนาการของสังคโลกมี 2 แนวคิด แนวคิดแรกเห็นว่าต้นกำเนิดการผลิตสังคโลกเกิดจากการรับอิทธิพลการทำเครื่องปั้นดินเผาจากจีน และแนวคิดที่สองเห็นว่าเป็นพัฒนาการที่เกิดขึ้นเองภายในภูมิภาค ระหว่างปลายพุทธศตวรรษที่ 20 – ต้นพุทธศตวรรษที่ 21 สังคโลกได้รับการพัฒนาถึงขีดสุดด้านการขึ้นรูป รูปทรง และเทคนิคการตกแต่งลวดลายโดยสังคโลกในระยะนี้แสดงอิทธิพลเครื่องถ้วยจีนอย่างมาก การสิ้นสุดของการค้าสังคโลกเชื่อว่ายุติลงในช่วงสงครามระหว่างพระบรมไตรโลกนาถแห่งอาณาจักรอยุธยาและพระเจ้าติโลกราชแห่งอาณาจักรล้านนา หรืออาจเป็นอีกเหตุการณ์หนึ่งเมื่อครั้งสมเด็จพระนเรศวรโปรดเกล้าฯ ให้เทครัวเมืองเหนือลงมาที่อยุธยาโดยเฉพาะที่เมืองสวรรคโลกซึ่งเป็นแหล่งผลิตสังคโลก เหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ทั้ง 2 ช่วงเวลาอาจเป็นต้นเหตุให้การผลิตสังคโลกยุติลง 2) ผลการวิเคราะห์รูปแบบ ลวดลาย และสีของสังคโลกตามแหล่งพิพิธภัณฑ์ที่สำคัญโดย หนึ่ง สัมภาษณ์ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับงานสังคโลก ได้แก่ ภัณฑรักษ์ เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับพิพิธภัณฑ์ และผู้เข้าเยี่ยมชมงานในพิพิธภัณฑ์ทั้ง 5 แห่ง จำนวน 50 คน โดยเก็บข้อมูลลักษณะเด่น สี และลวดลายเฉพาะของสังคโลก ผลการเก็บข้อมูลพบว่า สีที่เป็นลักษณะเด่นของสังคโลก คือ หนึ่ง สีดำ-ขาวซึ่งมาจากสังคโลกประเภทการเขียนลวดลายสีดำใต้เคลือบ และสอง คือ สีเขียว ซึ่งมีหลายโทนสี เช่น เขียวมะกอก เขียวไข่กา ลวดลายลวดลายที่เป็นลักษณะเด่นของสังคโลก คือ ลายปลาหรือลายปลาคู่ รองลงมา คือ ลายดอกโบตั๋น ลายพันธุ์ไม้ และลายดอกไม้ ซึ่งลวดลายที่ถูกกล่าวถึงนี้ในความเข้าใจของผู้ให้สัมภาษณ์มีความแตกต่างกันเนื่องมาจากลวดลายดังกล่าวไม่มีรูปแบบที่แน่ชัดหรือตายตัว จากการสังเกตและการถ่ายภาพสังคโลกจากพิพิธภัณฑ์ทั้ง 5 แห่ง นำข้อมูลมาจัดกลุ่ม วิเคราะห์รูปแบบ และลวดลายโดยคัดลอกเป็นภาพลายเส้น ได้แก่ ลายช่อดอกไม้ ลายเถาไม้ ลายเถาไม้ก้านขด ลายดอกโบตั๋น ลายดอกบัวหรือกลีบบัว ลายปลา ลายในช่องกระจก ลายเรขาคณิต ลายพระอาทิตย์ ลายสังข์ และลายเบ็ดเตล็ด ส่วนสีที่ได้จากการศึกษาสังคโลกในภาพรวมผู้วิจัยพบว่า มีโทนสีที่พบบ่อยครั้งจำนวน 3 กลุ่ม ดังนี้ 1) โทนสีเทาดำ เช่น เทาอมเขียว เทาเข้ม เทานวล 2) โทนสีเขียว เช่น สีเขียวไข่กา สีเขียวมะกอก สีเขียวอมน้ำตาล และ 3) โทนสีน้ำตาล เช่น น้ำตาลเข้ม น้ำตาลเทา น้ำตาลขาว 3) ผู้วิจัยนำภาพลายเส้นมาพัฒนา ตัดทอน และออกแบบลวดลายจำนวน 5 กลุ่มลายให้สื่อเอกลักษณ์เฉพาะของงานสังคโลกและสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในงานออกแบบผลิตภัณฑ์ประเภทอื่นๆ ได้ง่าย รวมทั้งสิ้น 16 ลาย นำลวดลายไปให้ผู้เชี่ยวชาญจำนวน 7 ท่าน ร่วมตรวจสอบและคัดเลือกโดยการประชุมกลุ่มย่อยครั้งที่ 1 จากนั้นผู้วิจัยนำข้อเสนอแนะจากการประชุมกลุ่มย่อยครั้งที่ 1 ไปปรับแก้โดยสรุปลวดลายเพื่อนำไปใช้ออกแบบผลิตภัณฑ์จำนวน 5 กลุ่มๆ ละ 2 ลาย นำผลงานไปให้ผู้เชี่ยวชาญจำนวน 8 ท่าน ช่วยคัดเลือกและให้ข้อเสนอแนะโดยการประชุมกลุ่มย่อยครั้งที่ 2 จากนั้นจึงนำผลงานมาปรับแก้ตามคำแนะนำก่อนผลิตเป็นชิ้นงานจริงจำนวน 24 รายการเพื่อทดลองกับกลุ่มเป้าหมาย ประกอบไปด้วย กลุ่มสินค้าที่ระลึกให้กับพิพิธภัณฑ์ จำนวน 10 รายการ กลุ่มสินค้าตกแต่งบ้าน จำนวน 9 รายการ และกลุ่มบรรจุภัณฑ์สินค้าท้องถิ่นหรือสินค้า OTOP จำนวน 5 รายการ 4) ผู้วิจัยนำผลิตภัณฑ์ต้นแบบไปจัดแสดงในพิพิธภัณฑ์ทั้ง 5 แห่งเพื่อทดลองกับกลุ่มเป้าหมายและเก็บข้อมูลความพึงพอใจด้วยแบบสอบถามจำนวน 200 ชุด รวมทั้งสัมภาษณ์เจ้าของผลิตภัณฑ์ท้องถิ่นหรือสินค้า OTOP ผลจากแบบสอบถามความพึงพอใจต่อการนำลวดลายสังคโลกไปประยุกต์ใช้ในการออกแบบ 3 ประเด็น คือ หนึ่ง ความเหมาะสมในการประยุกต์ใช้ลวดลายจาก สังคโลกกับตัวผลิตภัณฑ์ สอง ความเหมาะสมในด้านประโยชน์ใช้สอย และสาม ความสวยงามและความเป็นเอกลักษณ์ สรุปภาพรวมความพึงพอใจ 4.35 พอใจมาก ลำดับที่ 1 คือ โคมไฟลายช่อดอกไม้ B ลำดับที่ 2 คือ โคมเทียนลายดอกโบตั๋น A และลำดับที่ 3 คือ ที่คั่นหนังสือลายเถาไม้ B และลายดอกโบตั๋น B ในส่วนข้อเสนอแนะผู้วิจัยสรุปความเห็นตามลำดับ ดังนี้ ลำดับที่ 1 ชื่นชมแนวคิดในการนำลายสังคโลกที่เป็นเอกลักษณ์มาสร้างมูลค่าเพิ่มและบ่งบอกเอกลักษณ์ความเป็นไทย เป็นผลงานวิจัยที่ดีช่วยเผยแพร่วัฒนธรรมไทย ลำดับที่ 2 การให้ข้อมูลที่มาของสังคโลกและลวดลายที่นำมาใช้ออกแบบช่วยเพิ่มคุณค่าและความสำคัญให้กับผลิตภัณฑ์ได้ดี ลำดับที่ 3 เป็นการนำลายสังคโลกซึ่งเป็นโบราณวัตถุมาประยุกต์เป็นผลิตภัณฑ์ร่วมสมัยและมีความเหมาะสมกับชีวิตปัจจุบันของคนไทย จากการสัมภาษณ์ความพึงพอใจของผู้ประกอบการสินค้าท้องถิ่นหรือสินค้า OTOP ที่มีต่อการนำลวดลายสังคโลกไปประยุกต์ใช้ในงานออกแบบบรรจุภัณฑ์สรุปได้ว่า ผู้ประกอบการเห็นว่าการนำลวดลายสังคโลกมาใช้กับบรรจุภัณฑ์สินค้าท้องถิ่นหรือสินค้า OTOP เป็นแนวคิดที่ดี ช่วยสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลิตภัณฑ์ การออกแบบกราฟิกด้านหลังบรรจุภัณฑ์ให้มีคำอธิบายที่มาของลวดลายว่ามาจากลวดลายของ สังคโลกมีส่วนช่วยทำให้ลูกค้าระลึกถึงความเป็นสุโขทัยได้มากขึ้น ทำให้สินค้ามีเรื่องเล่า มีที่มาที่ไป อีกทั้งช่วยส่งเสริมภาพลักษณ์ให้กับสินค้า