แนวทางการจัดการทรัพยากรปูม้า โดยชุมชนประมงเรือเล็กบนพื้นฐานของภูมิปัญญาท้องถิ่นกรณีศึกษา: อ่าวเพ จังหวัดระยอง
Date
ISBN
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Resource Type
Publisher
Journal Title
แนวทางการจัดการทรัพยากรปูม้า โดยชุมชนประมงเรือเล็กบนพื้นฐานของภูมิปัญญาท้องถิ่นกรณีศึกษา: อ่าวเพ จังหวัดระยอง
Recommended by
Abstract
การวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ1) ศึกษาบริบทชุมชนและภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชนประมงเรือเล็กที่ประกอบอาชีพอวนจมปู บริเวณอ่าวเพ จังหวัดระยอง 2) ศึกษาการเปลี่ยนแปลงของทรัพยากรปูม้า รวมทั้งสาเหตุและผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงของทรัพยากรปูม้า บริเวณอ่าวเพ จังหวัดระยอง 3) ศึกษาแนวทางการจัดการทรัพยากรปูม้า โดยชุมชนประมงเรือเล็กบนพื้นฐานของภูมิปัญญาท้องถิ่น บริเวณอ่าวเพ จังหวัดระยอง ผู้วิจัยใช้วิธีการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research : PAR) โดยเป็นการดำเนินการวิจัยร่วมกับชาวบ้านที่ประกอบอาชีพประมงเรือเล็กอวนจมปู และเจ้าหน้าที่/นักวิชาการจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เครื่องมือการวิจัย ประกอบด้วย แบบสัมภาษณ์เชิงลึก แบบสำรวจทรัพยากรปูม้า และแบบบันทึกการสนทนากลุ่ม การวิเคราะห์ข้อมูลใช้วิธีการเชิงคุณภาพ ได้แก่ การวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) และการวิธีการเชิงปริมาณ ได้แก่ โปรแกรมคณิตศาสตร์ด้านการประมง โดยใช้วิธีการตรวจสอบข้อมูล ด้วยเทคนิคการตรวจสอบข้อมูลสามเส้า (Data Triangulation) ผลการศึกษาพบว่า 1) พื้นที่ที่ใช้ประกอบอาชีพเรือประมงอวนจมปูในปัจจุบันของแต่ละชุมชนในบริเวณอ่าวเพ เป็นสถานที่ที่ใช้ในการจอดเรือ ปลดปูออกจากอวน และจำหน่ายปู ภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชนประมงเรือเล็ก อ่าวเพ จังหวัดระยอง ด้านการทำประมง คือ การเตียวอวน วิธีการวางอวน การสังเกตแหล่งอาศัยของปูม้า การสังเกตฤดูกาล กระแสคลื่นลม น้ำขึ้น-น้ำลง 2) ผลการสำรวจการเปลี่ยนแปลงทรัพยากรปูม้า พบว่า ปูม้าในบริเวณอ่าวเพมีจำนวนลดลง โดยมีการนำปูม้ามาใช้ประโยชน์มากขึ้นจนทำให้มีขนาดความยาวสูงสุดเฉลี่ยเล็กลงเรื่อยๆ สะท้อนให้เห็นถึงปัญหาการทำประมงอวนจมปูในอนาคตข้างหน้าว่าทรัพยากรปูม้าของอ่าวเพมีแนวโน้มที่ลดลง และอาจส่งผลกระทบต่อการทำอาชีพประมงอวนจมปูในอนาคต ทั้งนี้ จากการศึกษาพบสาเหตุการเปลี่ยนแปลง ได้แก่ สภาพแวดล้อมทางธรรมชาติที่มีการเปลี่ยนแปลง ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งถูกทำลาย การกระตุ้นการท่องเที่ยวของจังหวัดระยอง เหตุการณ์น้ำมันดิบรั่วเมื่อปี พ.ศ. 2556 การใช้อวนที่มีตาถี่จับสัตว์น้ำ การจับปูขนาดเล็กมาจำหน่ายมากขึ้น และธุรกิจการทำประมงปูเพื่อการส่งออกและการแปรรูปเติบโตมากขึ้น ผลกระทบคือ ทำให้ชาวประมงต้องออกเรือไปไกลมากขึ้น ปูขนาดใหญ่ลดลง และรายได้ลดลง 3) แนวทางการจัดการทรัพยากรปูม้า คือ การกำหนดพื้นที่ไข่แดงเพื่อกำหนดเป็นเขตปลอดการทำประมงและธนาคารปูม้าเพื่ออนุบาลปูม้าไข่นอกกระดอง รวมทั้งการใช้มาตรการอื่นๆ ทั้งมาตรการทางกฎหมายและมาตรการทางสังคม ได้แก่ การบังคับใช้กฎหมายกับชาวประมงที่ใช้อวนตาถี่ การรณรงค์ไม่ไห้จับปูและจำหน่ายปูขนาดเล็ก การรณรงค์ให้ปล่อยปูไข่นอกกระดองลงทะเล