อัครพล ไวเชียงค้ากาญจนา เฟื่องศรีชลธิชา ศิริประยงค์อิทธิพล อเนกธนทรัพย์2025-02-212025-02-212023-12-29https://repository.dusit.ac.th//handle/123456789/4060บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาที่มาของบายศรี ความเชื่อและประเพณีการใช้บายศรี รูปแบบลักษณะและรายละเอียดของบายศรีในชุมชนอีสานใต้ ตลอดจนสถานการณ์การใช้บายศรีในประเพณีพิธีกรรมของชุมชนอีสานใต้ในปัจจุบัน พบว่า บายศรีมีรากศัพท์และเค้าเดิมมาจากเขมร ถือเป็นข้าวขวัญที่ใช้ในพิธีกรรมเรียกขวัญเพื่อเซ่นขวัญ การทำขวัญจะนิยมทำในทุกช่วงสำคัญของชีวิต ปัจจุบันมีการพัฒนารูปแบบและรูปทรงออกมาอย่างหลากหลาย ความเชื่อและประเพณีการใช้บายศรีของชุมชนอีสานใต้ถูกสืบทอดกันมาอย่างยาวนานนับพันปีวัฒนธรรมดั้งเดิมและความเชื่อที่สำคัญ คือ ความเชื่อเรื่องผี ความเชื่อเรื่องขวัญ การจัดทำบายศรีเพื่อตอบสนองความเชื่อในกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การสังเวย การชำระล้าง การสะเดาะเคราะห์ การต่อชะตาในกิจกรรมเกี่ยวกับ คน สัตว์ สิ่งของและสถานที่ แบ่งเป็น บายศรีปากชาม (บายแสร็ยจาน) บายศรีถาด (บายแสร็ยเที๊ยะหรือบายแสร็ยซำปัวะ) บายศรีต้น (บายแสร็ยเดิม) และ บายศรีหลัก (บายแสร็ยหลัก) โดยนิยมใช้บายศรีแบบโบราณและบายศรีแบบใหม่ควบคู่กันไปในงานพิธีต่างๆ หากแต่แนวโน้มในการใช้บายศรีแบบโบราณลดลงเรื่อยๆ การสร้างให้ชุมชนได้ตระหนักหรือให้ทุกคนมีส่วนร่วมในการชี้ให้เห็นถึงความสำคัญเป็นสิ่งที่จะทำให้การประดิษฐ์บายศรีแบบโบราณคงอยู่ต่อไปในอนาคตบายศรีขวัญข้าวอีสานใต้ประเทศไทย