ทัศนีย์ พาณิชย์กุลประสิทธิ์ สุวรรณเลิศขวัญจิต อิสระสุขณัฐพร บู๊ฮวดปิยวรรณ อยู่ดี2025-07-032025-07-03https://repository.dusit.ac.th/handle/123456789/7198ไลโปโซมเป็นการกักเก็บ (encapsulation) สารสกัดเพื่อลดการเสื่อมสภาพ หรือรักษาความคงตัวสาร งานวิจัยนี้ศึกษาการผลิตไลโปโซมในการกักเก็บสารสกัดมะหาด สารสกัดชะเอมเทศ และสารสกัดมะหาดผสมสารสกัดชะเอมเทศ ด้วยวิธีเคมีเชิงกล (Mechanochemical Method) และศึกษาความคงตัวของไลโปโซมในรูปแบบแห้ง (Freeze dry) ในสภาวะการเก็บรักษาจริงที่อุณหภูมิ 4, 25 และ 45 องศาเซลเซียส โดยวิเคราะห์ประสิทธิภาพการกักเก็บ และฤทธิ์การยับยั้งเอนไซม์ไทโร ซิเนสของสารสกัดมะหาด สารสกัดชะเอมเทศ และสารสกัดมะหาดผสมสารสกัดชะเอมเทศที่ถูกกัก เก็บในไลโปโซม จากผลการทดลองไลโปโซมที่กักเก็บสารสกัดมะหาด สารสกัดชะเอมเทศ และสาร สกัดมะหาดผสมสารสกัดชะเอมเทศ เมื่อดูภายใต้กล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่องผ่านพบว่า ไลโปโซมมีลักษณะเป็นทรงกลม ขนาดอนุภาค เท่ากับ 156.966 ± 0.808, 140.8 ± 0.818 และ 158.633 ± 4.193 นาโนเมตร ตามลำดับ ประสิทธิภาพการกักเก็บของสารสกัดมะหาด ชะเอมเทศ และมะหาด ผสมชะเอมเทศ มีค่าเท่ากับ 95.83 ± 13.48, 97.99 ± 5.23 และ 93.90 ± 16.28 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ และฤทธิ์ในการยับยั้งเอนไซม์ไทโรซิเนสของสารสกัดมะหาด ชะเอมเทศ และมะหาดผสม ชะเอมเทศ ที่ถูกกักเก็บในไลโปโซม มีค่าเท่ากับ 81.57 ± 1.22, 68.92 ± 1.23 และ 81.40 ± 0.64 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ หลังจากทำไลโปโซมในรูปแบบแห้ง พบมีขนาดอนุภาคของไลโปโซมที่กักเก็บ สารสกัดมะหาด สารสกัดชะเอมเทศ และสารสกัดมะหาดผสมสารสกัดชะเอมเทศ เท่ากับ 163.5 ± 2.95, 151.40 ± 0.96 และ 180.6 ± 2.26 นาโนเมตร ตามลำดับ ประสิทธิภาพการกักเก็บของไลโปโซม ในรูปแบบแห้งที่กักเก็บสารสกัดมะหาด สารสกัดชะเอมเทศ และสารสกัดมะหาดผสมสารสกัดชะเอมเทศ เท่ากับ 83.333 ± 1.990, 94.779 ± 5.016, 90.847 ± 2.560 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ และฤทธิ์ในการยับยั้งเอนไซม์ไทโรซิเนสของสารสกัดมะหาด สารสกัดชะเอมเทศ และสารสกัดมะหาดผสมสารสกัดชะเอมเทศที่ถูกกักเก็บในไลโปโซม มีค่าเท่ากับ 77.220 ± 1.840, 68.070 ± 2.500 และ 79.920 ± 1.700 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ ซึ่งมีขนาดของอนุภาค ประสิทธิภาพการกักเก็บ และฤทธิ์ในการยับยั้ง เอนไซม์ไทโรซิเนสของสารสกัดใกล้เคียงก่อนทำไลโปโซมในรูปแบบแห้ง การทดสอบความคงตัวของไลโปโซมในรูปแบบแห้งในสภาวะการเก็บรักษาจริง พบว่า การเก็บไลโปโซมที่อุณหภูมิ 4 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 8 สัปดาห์ โดยเฉพาะไลโปโซมที่กักเก็บสารสกัดมะหาดผสมสารสกัดชะเอมเทศมีขนาดอนุภาคใกล้เคียงก่อนทดสอบประสิทธิภาพในการกักเก็บและฤทธิ์ในการยับยั้งเอนไซม์ไทโรซิเนสของสารสกัดมะหาดผสมสารสกัดชะเอมเทศไม่ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ดังนั้นการทำไลโปโซมใน รูปแบบแห้งและการเก็บรักษาไลโปโซมรูปแบบแห้งที่ที่อุณหภูมิ 4 องศาเซลเซียส สามารถรักษาประสิทธิภาพของไลโปโซมและสารสกัดได้เครื่องสำอางมะหาดพฤษเคมีของมะหาดกระบวนการสร้างเม็ดสีมะหาด -- การสกัดชะเอม -- การสกัดพฤษเคมีของชะเอม